"Μου συνέβη μάλιστα το εξής παράδοξο: ανεξάρτητα από το πόσο έχω ή δεν έχω εμπνεύσεις, συνήθως τα πράγματα που κάνω απαιτούν αρκετό χρόνο για να γραφτούν... Με τον Καββαδία έγινε το αντίθετο. Καθόμουνα τα βράδια και, σαν στιγμές έμπνευσης, βγαίναν ένα-ένα τα τραγούδια πάρα πολύ εύκολα...".
Ο "Σταυρός του Νότου" εκδίδεται το 1979 από τη δισκογραφική εταιρία LYRA (κ.ά.:3733). Πρόκειται για μια έκδοση ιδιαίτερα φροντισμένη για την εποχή της, με εξώφυλλο του Αλέκου Φασιανού, φωτογραφίες των δημιουργών και ερμηνευτών, κατάλογο με τα τραγούδια και τους μουσικούς καθώς και παράθεση των στίχων των ποιημάτων του Ν. Καββαδία που ακούγονται στο δίσκο. Τα τραγούδια ερμηνεύουν οι τραγουδιστές: Γιάννης Κούτρας, Αιμιλία Σαρρή και Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Ακούγονται τα εξής ποήματα:
• Kuro Siwo (Π11), με τον Γ. Κούτρα.
• Θεσσαλονίκη (Π29), με τον Γ. Κούτρα.
• Σταυρός του Νότου (Π31), με την Αιμ. Σαρρή.
• Ένα μαχαίρι (Μ18), με το Β. Παπακωσταντίνου.
• Γυναίκα (Τ15), με τον Γ. Κούτρα.
• Ένας νέγρος θερμαστής από το Τσιμπουτί (Μ28), με το Β. Παπακωσταντίνου.
• Federico Garcia Lorca (Π27), με τον Γ. Κούτρα.
• Αρμίδα (Π17), με τον Γ. Κούτρα.
• Cambay’s water (Π15), με τον Γ. Κούτρα.
• Εσμεράλδα (Π21), με τον Γ. Κούτρα.
• Πικρία (Τ36), με τον Γ. Κούτρα.
( όπου Π= Πούσι, Μ=Μαραμπού και Τ= Τραβέρσο. Οι αριθμοί αντιστοιχούν στις σελίδες από την έκδοση των ποιημάτων από τις εκδόσεις ’γρα, Αθήνα, 1991).
Ο Θ. Μικρούτσικος μελοποιεί, λοιπόν, 11 ποιήματα και δημιουργεί τραγούδια με ρυθμό απλό, χαρακτήρα λιτό και ύφος λυρικό - χαρακτηριστικά στοιχεία της μπαλάντας.
Τα τραγούδια ρέουν αβίαστα από στίχο σε στίχο ή μάλλον από λέξη σε λέξη. Εκεί ακριβώς έγκειται η αξία της μελοποίησης του Μικρούτσικου, στο γεγονός ότι καταφέρνει να αποδώσει το ιδιαίτερο χρώμα κάθε λέξης χωριστά με την αναλυτική έκφρασή του που πολλές φορές συνεπάγεται τη συλλαβική απόδοση των στίχων και των λέξεων. Από ’κει και πέρα αυτή η συγκεκριμένη μουσική φόρμα που επιλέγεται για την πρώτη στροφή επαναλαμβάνεται αυτούσια στις επόμενες, χωρίς, όμως, να εγκαταλείπεται ο ιδιαίτερος μουσικός χρωματισμός που αποδίδεται σε ορισμένες λέξεις ή λεκτικά σύνολα. Τον κίνδυνο της μονοτονίας από αυτή την επανάληψη εντοπίζει και ο ίδιος ο συνθέτης:
"Ένα στοιχείο που με δυσκόλεψε πολύ στη μελοποίηση του Καββαδία - μολονότι εκ πρώτης όψεως φαίνεται ίσως σαν στοιχείο επιβοηθητικό- είναι η ύπαρξη του μέτρου και της ρίμας.
Αυτό το είδος ποίησης μοιραία σε ωθεί σε επαναληπτική χρήση της ίδιας μουσικής, πράγμα που αυτόματα δημιουργεί τον κίνδυνο της μονοτονίας". Γι’ αυτό ο Θ. Μικρούτσικος καταφεύγει στην εναλλακτική χρήση των μουσικών οργάνων και, κυρίως, φροντίζει το βάρος να μετατοπίζεται στο ίδιο το κείμενο. "[Η δική μου μουσική] στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι καθαρά υποκρουσιακή. Συνειδητά θέλησα να προβάλλεται η ποιητική δουλειά σε πρώτο πλάνο και η μουσική να τη συνοδεύει σε δεύτερο επίπεδο".
Ο "Σταυρός του Νότου", εξάλλου, πέρα από τη μουσική του αξία, επιτέλεσε ακόμα μία πολύ σημαντική λειτουργία: Γνώρισε σ’ ένα ευρύ κοινό έναν αξιόλογο ποιητή, μάλλον παραγνωρισμένο στην εποχή του. Οι στίχοι του ποιητή της θάλασσας έγιναν τραγούδι στα χείλη των νέων (και όχι μόνο) - και μάλιστα ανθρώπων από διαφορετικές γενιές. Γιατί τα τραγούδια αυτά έχουν διατηρήσει τη φρεσκάδα και το δυναμισμό τους και, σαν να είχαν γραφτεί στις μέρες μας, εξακολουθούν να μας ταξιδεύουν σ’ όλο τον κόσμο! "Τραγούδια όχι μόνο απείραχτα από το χρόνο αλλά και με το πλεονέκτημα κάθε φορά που ο συνθέτης "πειράζει" την ενορχήστρωσή τους να ακούγονται σαν καινούργια" (Σ. Βλαχογιάννη, περ. Δίφωνο, Μάιος 1999).
Εν κατακλείδι, θεωρώ το "Σταυρό του Νότου" ως ένα "κλασικό" δίσκο, απαραίτητο σε κάθε δισκοθήκη που θέλει να διαθέτει τα μεγάλα έργα της ελληνικής δισκογραφίας.
____________________________________________________________________
Τα λόγια του Θ. Μικρούτσικου που παρατίθενται, προέρχονται από το περιοδικό "Η Λέξη", τομ. 3, τ.χ.27, σελ. 742-744.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου